It-triptiku tal-Assunta tal-Verġni minn Pietro Novelli
minn Anna Terranova, Perit
Ix-xogħol, li jirrappreżenta l-element karatterizzanti tal-knisja tal-Kapuċċini fi ħdan il-ġnien Iblean, huwa parti minn kurrent Ewropew ta’ quddiem li rrifletta l-aktar riflessjonijiet attwali fi ħdan il-Knisja u l-Ordni Kapuċċini. Il-klijent kien Niccolò Placido Branciforte, li jappartjeni għal waħda mill-aktar familji prestiġjużi f’Palermo
Fl-1635 il-pittur Monrealese Pietro Novelli ġie kkummissjonat minn Niccolò Placido Branciforte biex ipinġi t-trittiku tal-knisja tal-Kapuċċini f’Ragusa. It-trittiku bit-Tlugħ fis-Sema tal-Verġni u ż-żewġ laterali (issa maqluba) ma’ Sant’Agata u Santa Katarina ta’ Lixandra, rikonoxxibbli b’mod ċar mis-sinjali tal-martri rispettivi tagħhom, kien, kif muri mill-kuntratt ippreservat f’Palermo, frott ta’ ir-riflessjonijiet ta’ tliet protagonisti ta’ dak iż-żmien: il-klijent, il-qawwi Niccolò Placido Branciforte, li jappartjeni għal waħda mill-familji l-aktar prestiġjużi ta’ Palermo, li ftit snin qabel kien waqqaf il-belt sabiħa ta’ Leonforte, il-pittur Pietro Novelli, li kien il-pittur favorit mis-snin għoxrin tal-aristokrazija Kattolika ħafna ta’ Palermo, u l-Ordni Kapuccini. Dan tal-aħħar kien kellu rwol fundamentali f’Leonforte minn dakinhar mill-fondazzjoni (u fi żmien il-pesta tal-1627), kif ukoll mart Branciforte, Caterina Barresi, kollaboratur attiv ta’ żewġha fl-għażliet tal-ħajja personali u politika tiegħu. Preċiżament dan tal-aħħar jirrappreżenta r-rabta bejn in-nobbli minn Palermo u l-kunvent ta’ Ragusa (li fi kwalunkwe każ żgur kien jaf kif kien Vigarju Ġenerali ta’ Val di Noto): in-nanna ta’ Caterina, Dorotea Barresi, kienet fieqet mirakulużament minn patri Kapuċċin. , Fra Vito da Ragusa (fl-eżempju tiegħu kienet kibret Caterina), imbagħad iddistingwi ruħu għall-umiltà u l-fidi murija ftit jiem qabel mewtu. Niccolò u Caterina, li s-sorsi jgħidulna li huma Kattoliċi ħafna, kienu partikolarment qrib il-Kapuċċini, kif juru kemm id-donazzjonijiet importanti kif ukoll it-testmenti tat-tnejn.
Fl-1634 mietet Caterina u r-raġel devot tagħha ddeċieda li jpinġi artali f’ġieħha, destinat għall-knisja tal-Kapuċċini ta’ Ragusa.
Catherine, kif intqal fil-kitba dwar is-sarkofagu stupend tal-irħam iswed li fiha tistrieħ, - "b'saħħitha ħafna fid-disprezz tagħha għall-mewt imminenti, tenaċi ħafna fil-fidi tagħha fid-dinja ċelesti" - kienet iddistingwit ruħha għall-attitudni eżemplari tagħha f'dak il-punt. tal-mewt, li ġġib f’moħħna dik ta’ Fra Vito, mfakkar mhux biss għall-miraklu lil Dorotea Barresi, imma wkoll għall-kliem (li niżlu fina) ta’ fidi u ferħ li kellu qabel ħalliena. Għalhekk, fl-1635, il-pittur Pietro Novelli pinġa l-artal tal-knisja ta’ Sant’Agata.
Iż-żewġ qaddisin martri u l-Madonna jiffurmaw il-vertiċi ta’ trijangolu, imtenni wkoll mill-gwarniċi oriġinali stupendenti, xogħol ta’ patri tal-kunvent, bl-arma Marjana fin-naħa ta’ fuq: it-tliet verġni fil-fatt waslu biex jaslu. Kristu, imqabbad bid-dawl tiegħu. Madankollu, il-pittur jagħmel distinzjoni ċara: billi jenfasizza l-martirju li sofrew iż-żewġ qaddisin, jissottolinja li ħaqqhom u qalgħu l-qawmien, b’differenza mill-Madonna li, ‘l bogħod mill-uġigħ ta’lill-laħam, kisebha bil-grazzja, b’xejn mingħand Alla.L-ewwel dawl ċentrali għalhekk ikun dak tal-grazzja divina riservata għall-Madonna fil-forma ta’ mewt u qawmien.
L-għażla li titpinġi Santa Katarina fil-pannell tal-lemin kienet dovuta mhux biss għall-isem tal-mara mejta tal-klijent, li f’ġieħha nħoloq it-trittiku, iżda wkoll għall-istorja tal-qaddisa.
B’konsistenza ma’ dak li jgħidulna s-sorsi, Caterina tidher totalment lesta biex titneħħa mill-ħajja ta’ l-art b’dak id-dawl li jolqotha mit-twieqi li jħarsu lejn il-lvant u li jiġi mtenni mis-sajjetta miżbugħa.
Rigward it-tielet dawl, dak li jolqot lill-appostli u li s-sors tiegħu anġlu fuq ix-xellug malajr jindika lit-tnejn li jikkonfabula fl-aħħar tax-xena, il-kontribut li taw il-Kapuċċini tal-knisja kellu jkun fundamentali. It-tema ta’ l-altar, it-tifsira ta’ dak id-dawl, hija fil-fatt dik tal-fidi (u l-għażla arbitrarja ta’ Novelli li żżid l-episodju tad-donazzjoni taċ-ċintura lil San Tumas inkredibbli mhux se tkun aċċidentali) mifhuma mill-perspettiva Kapuċċina, f’ li hu ċentrali fit-tagħlim ta’ San Bonaventura, jew aħjar il-punt tat-tluq ta’ dak l-itinerarju tar-ruħ li jwassal għall-għaqda mill-ġdid ma’ Alla.Fuq ix-xellug nett ninnutaw żewġ appostli partikolari ħafna: Novelli wera lilu nnifsu jisma’ x’karattru anzjan, liebsa drawwa, qed issejjes f’widnejh, f’poża simili ħafna għal dik li fiha kien irpinġi lilu nnifsu ftit xhur qabel f’pittura tal-abbazija Benedittina ta’ Monreale, li fiha kavallier maġenbu jidher jispjega. il-miraklu lilu qed jaraw.
Hekk kif hemm, huwa għalhekk probabbli (u t-tpinġija preparatorja donnha tikkonfermah) li Novelli rpinġi lilu nnifsu waqt li Kapuċċin, aktarx il-gwardjan tal-kunvent fl-1635, Fra Battista da Scicli, jispjegalu x’qed jiġri: il-miraklu ta’ fidi, fl-ottika ta San Bonaventura.
Mistoqsijail-ħsibijiet fil-bidu tas-seklu sbatax qasmu l-Ewropa kollha, u fuq kollox l-iskolastiċi Spanjoli (id-Dumnikani Bañes u l-Ġiżwita De Molina) kienu żviluppaw riflessjonijiet importanti dwar is-sehem jew le tal-bniedem fil-grazzja, li madwarhom it-taħditiet taċ-ċrieki aristokratiċi ewlenin. iduru (għalhekk ukoll dawk ta’ Palermo fejn kienu mħarrġa Novelli u Branciforte). Ir-riflessjonijiet fuq il-Providenza kienu wkoll ċentrali għad-duttrina tal-knisja li kienet għadha kif ħarġet mill-Kontro-Riforma. Dan ix-xogħol ta’ Novelli għalhekk huwa parti minn kurrent usa’, assolutament avant-garde, li jirrifletti l-aktar riflessjonijiet attwali fi ħdan il-knisja u ordni li magħha kien marbut b’mod partikolari l-klijent.